Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης

ΟΜΙΛΙΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΤΙΜΗΤΙΚΗΣ ΠΛΑΚΕΤΑΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ Β΄ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ

Δράμα, Κυριακή 18-9-2016.

Πανοσιολογιότατε, αξιότιμοι προσκεκλημένοι άρχοντες του τόπου μας, πρόεδροι και εκπρόσωποι των πολιτιστικών και μορφωτικών συλλόγων, αγαπητοί συνάδελφοι στην ιστορική έρευνα, κυρίες και κύριοι.

Η σημερινή τιμητική διάκριση στο πρόσωπό μου με γεμίζει χαρά και συγκίνηση και σας ευχαριστώ, γιατί ένα όνειρο ζωής αρχίζει να γίνεται πραγματικότητα. Και το όνειρό μου αυτό δεν ήταν άλλο, από το να λάβει, και η περίοδος της δεύτερης βουλγαρικής κατοχής 1916-18, τη θέση που της αξίζει στο πάνθεον των εθνικών μας εορτών.

Όταν πριν από τριανταπέντε περίπου χρόνια άρχισα να ερευνώ την περίοδο αυτή, έντρομος διαπίστωσα ότι η δεύτερη βουλγαρική κατοχή είχε πάνω από 45.000 θύματα. Ήταν δηλαδή −ως προς τον αριθμό των θυμάτων− πολύ χειρότερη της πρώτης (1912-13) και της τρίτης (1941-44) για τα θύματα των οποίων −καλώς− τιμούμε τη μνήμη τους με μνημόσυνα και καταθέσεις στεφάνων κάθε χρόνο. Μάλιστα, εκτός απροόπτου, όπως πληροφορήθηκα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα παραστεί στις εκδηλώσεις μνήμης στο Δοξάτο για τα θύματα του 1941 και καλώς θα πράξει.

Γιατί όμως καμιά επίσημη τελετή δεν πραγματοποιείται μέχρι σήμερα για την τραγωδία του 1916-18; Γιατί σε κανένα μνημείο του νομού Δράμας δεν καταθέτονται στεφάνια; Εκτός, βέβαια, της  Χωριστής όπου το 2006 ο Μουσικοδραματικός Σύλλογός της «Η Αναγεννηθείσα Μακεδονία», στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από την ίδρυσή του, έστησε ένα απέριττο μνημείο για να τιμήσει τα 623 θύματα των Χωριστιανών. Παράλληλα προέβη στην τρίτη έκδοση του βιβλίου μου: Η Χωριστή Δράμας κατά τη δεύτερη βουλγαρική κατοχή της Ανατολικής Μακεδονίας 1916-1918.

Αλήθεια, γιατί η ελληνική ιστοριογραφία αλλά και η επίσημη Πολιτεία αποσιωπούν τα γεγονότα που συνέβησαν τότε στην Ανατολική Μακεδονία; Γιατί καμία νύξη δε γίνεται στα σχολικά βιβλία; Ποιοί ευθύνονται για τη μεγάλη αυτή αποσιώπηση; Ασφαλώς οι τότε ιθύνοντες. Δηλαδή οι Βενιζελικοί και οι Βασιλόφρονες, που με τη διχαστική πολιτική τους ήταν οι κύριοι υπεύθυνοι για την βαριά εκείνη κατοχή και τις επώδυνες συνέπειές της. Έτσι αποφάσισαν μετά τη λήξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου να θέσουν στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας την περίοδο της Β' βουλγαρικής κατοχής στην Ανατολική Μακεδονία, η κάθε πλευρά για τους δικούς της λόγους.

Όλες οι πόλεις και τα χωριά της Ανατολικής Μακεδονίας υπέστησαν δεινές καταστροφές και μεγάλες απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό. Κανένας όμως οικισμός του σημερινού νομού Δράμας δεν έχασε το ένα τέταρτο (1/4) του πληθυσμού του όπως η Χωριστή. Και το λέγω αυτό μετά λόγου γνώσεως, γιατί ύστερα από πολύχρονες, πολυέξοδες και κοπιαστικές έρευνες στα αρχεία του Υπουργείου των Εξωτερικών στην Αθήνα, κατόρθωσα να συγκεντρώσω όλες τις ονομαστικές καταστάσεις των ομήρων, οι οποίες στάλθηκαν μετά την ανακωχή από τη Δράμα και τους οικισμούς της στο Υπουργείο, όπου και διασώζονται. Έτσι είχα τη δυνατότητα να συγκρίνω τα δεδομένα της Χωριστής με τα δεδομένα των άλλων οικισμών, οι οποίοι −βέβαια− είχαν και αυτοί μεγάλες απώλειες.

Μακάρι να με αξιώσει ο Θεός να εκδώσω αυτούς τους καταλόγους. Θα είναι νομίζω μια προσφορά σε Δράμα, Δοξάτο, Αδριανή, Ξηροπόταμο, Πετρούσα, Προσοτσάνη, Πύργους, Βώλακα, Μοναστηράκι, Νευροκόπι, Περιθώρι, Λευκόγεια, Παγονέρι, Μικρόπολη, Καλή Βρύση, Καλλιθέα, Αργυρούπουλη, Καλαμπάκι και σε άλλους οικισμούς, για να γνωρίσουν, όπως γνώρισε η Χωριστή, τους εκπατρισθέντες προγόνους της ονομαστικά, που είτε πέθαναν στα κάτεργα της Βουλγαρίας είτε επέστρεψαν στην πατρίδα τους σακατεμένοι.

Αυτοί που επέστρεψαν οργανώθηκαν σε συλλόγους και συνδέσμους μέσω των οποίων ζητούσαν από την Ελληνική Πολιτεία καθιέρωση εκδηλώσεων μνήμης για τα θύματα της κατοχής και συντονισμένες διπλωματικές ενέργειες για την αποπληρωμή αποζημιώσεων, που επιδικάστηκαν εις βάρος του βουλγαρικού κράτους. Δυστυχώς οι τότε προσπάθειες των συνδέσμων δεν πρόλαβαν να καρποφορήσουν. Στη συνέχεια ήρθε η Μικρασιατική καταστροφή, οι δικτατορίες, ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, η τρίτη βουλγαρική κατοχή, ο Εμφύλιος, και τόσα άλλα δεινά, ώστε δε νοιάστηκε κανείς για τα θύματα του 1916-18. Ούτε η επίσημη Πολιτεία, αλλά ούτε και εμείς οι απόγονοι των νεκρών μας, έτσι μέχρι σήμερα, ελάχιστοι Ανατολικομακεδόνες γνωρίζουν ότι υπήρξε Β’ βουλγαρική κατοχή.

Έπρεπε να περάσουν εκατό χρόνια από τότε και ακόμα να εκλιπαρούμε για τα αυτονόητα τη «σκουριασμένη ρόδα των Αθηναϊκών Υπουργείων, που  γυρίζει με το κλασσικό γιαβάς-γιαβάς» κατά την έκφραση της Πηνελόπης Δέλτα. Ευτυχώς τα τελευταία χρόνια η Παμμακεδονική Συνομοσπονδία και η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρία Σερρών- Μελενίκου σε συνεργασία με την Εταιρεία Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας των Σερρών, το Ιστορικό και Λογοτεχνικό Αρχείο Καβάλας, τον Πολιτιστικό και Μορφωτικό Σύλλογο Δοξάτου, το Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης της Ανατολικής Μακεδονίας και την Ομοσπονδία Σερραϊκών Σωματείων Θεσσαλονίκης, οργάνωσαν τρεις εκδηλώσεις για την καθιέρωση Ημέρας Μνήμης των θυμάτων της βουλγαρικής  κατοχής 1916 - 18. Στη Χωριστή στο Αναγνωστήριο του Συλλόγου τον Ιούλιο του 2010, στην Αθήνα στην Παλαιά Βουλή τον Μάιο του 2011 και στη Θεσσαλονίκη στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών το Σεπτέμβριο του 2011. Και στις  τρεις εκδηλώσεις συμμετείχα στις εργασίες τους συμβάλλοντας ως μεμονωμένος στην προώθηση του σχετικού θέματος, που πιστεύω ότι βρίσκεται σε καλό δρόμο.

Τέλος η Ιερά Μητρόπολις Δράμας αφιέρωσε «το εγκόλπιον ημερολόγιον του σωτηρίου έτους 2016 εις την ιεράν μνήμην των θυμάτων της Β' Βουλγαρικής κατοχής...» το οποίον −όπως με πληροφόρησε ο Σεβασμιότατος− τυπώθηκε σε 20.000 αντίτυπα. Φανταστείτε πόσοι πιστοί έμαθαν για πρώτη φορά, τι εστί δεύτερη βουλγαρική κατοχή!

Εύχομαι και η σημερινή εσπερίδα να έχει επιτυχία και ελπίζω, πριν αφήσω τον μάταιο αυτόν κόσμο να ιδώ όλους τους Πολιτιστικούς Συλλόγους της Ανατολικής Μακεδονίας ενωμένους σαν μια γροθιά να βρεθούν στο σημερινό Κίτσεβο των Σκοπίων, που έχει χαρακτηριστεί «μέγα νεκροταφείο των Ανατολικομακεδόνων» για ένα προσκύνημα στους προγόνους τους, που θαφτήκαν εκεί και αλλού, «ακήδευτοι, αστόλιστοι, αφίλητοι». Αιωνία τους η μνήμη. Σας ευχαριστώ όλους από τα βάθη της καρδιάς μου.