Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης

Το Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας εκδίδει για το έτος 2018 και για 9^η συνεχή χρονιά ημερολόγιο, που το αφιερώνει «στους μουσικούς της αρχέγονης και μακραίωνης κληρονομιάς μας», σ’ αυτούς που με τον τρόπο τους ο καθένας ξεχωριστά συνέβαλαν στη διαμόρφωση της μουσικής μας ιστορίας.

Η μουσική αυτή είναι η αφομοίωση, διάσωση, διαφύλαξη, διατήρηση της «ιστορικής μουσικής μας συνείδησης», η έκφραση και διάδοση της πλούσιας μουσικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς.

Οι αυθεντικοί ερμηνευτές -που δυστυχώς οι περισσότεροι δεν ζουν πια- ερμήνευαν μοναδικά ο καθένας κάθε ρυθμό και τραγούδι.

Ο ήχος της γκάιντας, της τρίχορδης αχλαδόσχημης Μακεδονικής λύρας, της φλογέρας («γκλασνίτσας»), του πλαγίαυλου (καβάλι) και του νταχαρέ (νταϊρέ) ως μέσο έκφρασης, των όποιων δημιουργικών υποκειμένων, έχει τεράστια συμβολή στην υπηρεσία της μουσικής εν γένει, στη συλλογική μας μνήμη, στη ζώσα παράδοσή μας, στα ήθη, τα έθιμα, τις παραδόσεις, τις αρχέγονες τελετουργίες μας, τα δρώμενά μας, τα μυστήρια.

Οι ήχοι αυτοί θεωρούμε πως είναι ο εκφραστικός λίθος των αυθεντικών ακουσμάτων των μακρινών μας προγόνων, της χαμένης γλυκιάς αρχέγονης και ακατέργαστης μουσικής, που στη βάση των μουσικών ενστίκτων διαμόρφωνε και σμίλευε τα όποια μουσικά ταλέντα στο διάβα του χρόνου μέχρι να μας παραδοθεί.

Όλα αυτά τα υπηρέτησαν επάξια με σεβασμό, προσήλωση στις πατρογονικές μας αξίες και παραδόσεις χωρίς «περίσκεψιν». Το αποτύπωμά τους όμως πολύ βαθύ που κανείς από τους επιγόνους στα χωριά μας δεν μπορεί να το αποφύγει έστω ως σημείο αναφοράς. Λειτούργησαν ως γέφυρα της «ιστορικής μουσικής μας συνείδησης» και διασφάλισαν την παράδοσή μας με συνέπεια. Τεράστια η συμβολή τους στη μεταφορά και διατήρηση της μουσικής μας συνέχειας αναλλοίωτα. Ο χρόνος δεν έφθειρε ούτε την απήχηση, ούτε την επιρροή της στον κόσμο. Μια μουσική γεμάτη ενέργεια και χορό.

Εμείς, προσηλωμένοι στην πλούσια μουσική παράδοσή μας, σας ταξιδεύουμε στη Δράμα και στα χωριά μας, σε περιοχές γεμάτες συμβολισμούς, αρχέγονους μύθους, μαγευτικά τοπία και ιστορίες, στις όμορφες αυτές περιοχές και σε όλα εκείνα τα μέρη όπου η μουσική και τα τραγούδια μιλούν ακόμη.

Τους οφείλουμε μεγάλη ευγνωμοσύνη, επειδή άντεξαν, σώσανε και διατήρησαν ως αυθεντικοί φορείς τη μουσική μας παράδοση και κληρονομιά, που μας πηγαίνει αιώνες πίσω και μας κρατά σε μια ζωντανή λαϊκότητα, που φτάνει στον πυρήνα της ψυχής και της συνείδησης του ανθρώπου. Θέλοντας να παρουσιάσουμε στη νέα γενιά τη μαγεία που ασκεί η μακρά παράδοση, η πολιτιστική κληρονομιά ως συλλογικό μουσικό έργο, την καλούμε να σπάσει τους «μουσικούς κώδικες», να σφιχταγκαλιάσει την ιστορία μας και να προχωρεί περήφανη αναζητώντας τη σύγχρονη ταυτότητα. Είναι η βούλησή μας να μεταλλάξουμε τη μιζέρια, την «ενοχή» και το φόβο σε αναπτυξιακή και δημιουργική ιδεολογία της ατομικής και συλλογικής επιβίωσης.

Το φετινό μας αφιέρωμα στους θεματοφύλακες της μουσικής μας κληρονομιάς και παράδοσης και η ξεχωριστή αναφορά τους για τους μεν ζωντανούς ας είναι οι πιο εγκάρδιες και καλύτερες ευχές για μακροημέρευση για τους δε νεκρούς το μνημόσυνο αέναης θύμησής τους μαζί με την ολόψυχη ευχή για την αιώνια μνήμη τους.

Το ημερολόγιο μπορείτε να το αναζητήσετε στους Πολιτιστικούς Συλλόγους: Καλής Βρύσης, Μοναστηρακίου, Ξηροποτάμου, Παγονερίου, Πετρούσας, Προσοτσάνης «ο Μέγας Αλέξανδρος» και Πύργων.

Με αυτόν τον τρόπο επιλέξαμε να σας ευχηθούμε και φέτος Χρόνια Πολλά.

Σας ευχόμαστε ολόψυχα το 2018 να σας χαρίσει υγεία, ευτυχία και δημιουργικότητα.

Άρθρο του Γεωργίου Αικατερινίδη, δρ Φιλ., πρώην Δ/ντής Ερευνών Κέντρου Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών για το ημερολόγιο έτους 2018.

Ένα Ημερολόγιο διαχρονικής αξίας

Σημαντική προσφορά στη γνωριμία, αποθησαύριση και κωδικοποίηση στοιχείων λαϊκού πολιτισμού σε μιαν από τις εκφραστικότερες μορφές του αποτελεί το επιτοίχιο Ημερολόγιο του φετινού χρόνου, με τον ευφυή και προσδιοριστικό του θέματός του τίτλο «Οι μουσικοί της αρχέγονης και μακραίωνης κληρονομιάς μας», που κυκλοφόρησε το «Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας», το οποίο δημιουργήθηκε το 2006 από τους Πολιτιστικούς Συλλόγους των Δραμινών χωριών Καλής Βρύσης, Μοναστηρακίου, Ξηροποτάμου, Παγονερίου, Πετρούσας, Προσοτσάνης «Ο Μέγας Αλέξανδρος» και Πύργων, χωρίς να καταργείται η λειτουργική πολιτιστική αυτοτέλεια των Συλλόγων.

Το Ημερολόγιο εντάσσεται άμεσα στους σκοπούς του Κέντρου, για το οποίο ο Πρόεδρός του, εκπαιδευτικός κ. Γιάννης Παπουτσής, με ιδιαίτερη εναργή πολιτιστική δραστηριότητα και πέραν της Δράμας, σημειώνει ότι «το συλλογικό αυτό υποκείμενο, καρπός πολύχρονων μόχθων αποτελεί ήδη τη μόνιμη πλατφόρμα ιδεών, προβληματισμού, αναζήτησης, μελέτης, έρευνας και τεκμηρίωσης, καλύπτει δε θέματα ιστορίας, παράδοσης, πολιτισμού, περιβάλλοντος, αλληλεγγύης, ενότητας, συνεργασίας και ανάπτυξης. Εδράζεται στους πυλώνες της ιστορικότητας που έχει ο πολύπαθος τόπος μας και των ισχυρών του παραδόσεων».

Στα φύλλα του Ημερολογίου, δεκατρία τον αριθμό, διαστάσεων 0,33 x 0,23 μ., έγχρωμης εκτύπωσης, καταγράφεται και απαθανατίζεται διαχρονικά η μουσική παράδοση της Δράμας, με βιογραφικά 75 και αναφορά ονομάτων άλλων 47, ήτοι εν συνόλω 122 οργανοπαικτών γκάιντας, νταχαρέ, τρίχορδης αχλαδόσχημης λύρας και διαφόρων φλογέρων, κατασκευασμένων ενίοτε από κόκαλο αετού, σε μια «πανστρατιά» συγκέντρωσης υλικού μέσα από τη ζώσα παράδοση, τη βιωματική γνώση και από αναμνήσεις παλαιοτέρων, καθώς και από φωτογραφίες γάμων, γλεντιών, κοινωνικών κ.ά. εκδηλώσεων, όπου η παρουσία μουσικών οργάνων ήταν και είναι απαραίτητη, ιδιαίτερα μάλιστα στα δρώμενα τις ημέρες των Θεοφανείων, που αποτελούν υψίστη έκφραση του λαϊκού πολιτισμού της περιοχής Δράμας, με αρχέγονες ρίζες και καταβολές στην αρχαιοελληνική και βυζαντινή περίοδο και σκοπιμότητα ευετηρική, την επίτευξη, δηλαδή, της καλής χρονιάς στην ευρύτερη έννοια της υγείας και της πλούσιας καρποφορίας.

Στο Διοικητικό Συμβούλιο του Κέντρου και στα Μέλη του εγκάρδια συγχαρητήρια με ευχές για ευόδωση πάντοτε των πολιτιστικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων τους.

Γεώργιος Ν. Αικατερινίδης δρ Φιλ., πρώην Δ/ντής Ερευνών Κέντρου Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών